Dlaczego sondaże ogólnokrajowe nie przekładają się bezpośrednio ilość mandatów do Sejmu. Dlaczego można mieć w sondażu ogólnopolskim można mieć procent poparcia, a otrzymać mniej mandatów?

Dlaczego sondaże ogólnokrajowe nie przekładają się bezpośrednio ilość mandatów do Sejmu. Dlaczego można mieć w sondażu ogólnopolskim można mieć procent poparcia, a otrzymać mniej mandatów? 

1. Wybory są okręgowe, a nie ogólnokrajowe

Mandaty przydzielane są w poszczególnych okręgach wyborczych, a nie na podstawie jednego, ogólnokrajowego wyniku.

Oznacza to, że:

• każdy okręg ma określoną liczbę mandatów (np. 10, 12 lub 20),
• głosuje się na listy kandydatów w danym okręgu,
• wynik krajowy jest jedynie sumą wyników z okręgów, a zależność między nimi nie jest liniowa.

2. Zróżnicowanie regionalne poparcia

Partie uzyskują różne wyniki w różnych częściach kraju.
Przykład:

• Partia A może mieć 40% poparcia w skali kraju, ale np. 60% na zachodzie i 20% na wschodzie.
• Partia B może mieć równomierne 40% w całej Polsce.

W efekcie:

• Partia A „marnuje” część głosów tam, gdzie ma bardzo wysokie poparcie,
• a traci mandaty tam, gdzie poparcie jest zbyt niskie.

Dlatego geograficzny rozkład poparcia ma kluczowe znaczenie dla końcowego wyniku wyborów.

3. Nierówna waga głosu

Ze względu na niedokładne dopasowanie liczby mandatów do liczby mieszkańców w poszczególnych okręgach, siła głosu wyborcy może się różnić.
Inaczej mówiąc, w jednym okręgu do zdobycia mandatu potrzeba mniej głosów niż w innym.
Obecny 11 mandatów zaburza proporcjonalność wyborów.

4. Metoda przeliczania głosów – metoda D’Hondta

W Polsce stosuje się metodę D’Hondta, która:

• faworyzuje większe partie,
• stosowana jest osobno w każdym okręgu,
• tym bardziej zbliża wynik do proporcjonalnego, im więcej mandatów przypada na dany okręg.

5. Jak obliczyć mandaty na podstawie sondażu krajowego

Aby z sondażu ogólnokrajowego oszacować liczbę mandatów, należy:

1. Oszacować wynik każdej partii w poszczególnych okręgach (na podstawie wcześniejszych wyborów lub danych regionalnych),
2. Zastosować metodę D’Hondta w każdym okręgu,
3. Zsumować uzyskane mandaty ze wszystkich okręgów.

To właśnie algorytm przeliczenia sondażu na mandaty.

6. Przykład

Załóżmy, że sondaż ogólnokrajowy daje następujące wyniki:

• Partia A – 40%
• Partia B – 35%
• Partia C – 10%
• Partia D – 8%
• Pozostałe – 7%

Na poziomie kraju Partia A wyraźnie prowadzi. Jednak po przeliczeniu wyników na okręgi:

• w okręgach, gdzie ma 60–70% poparcia, „nadwyżka” głosów nie przekłada się na dodatkowe mandaty,
• w okręgach, gdzie ma tylko 25–30%, może nie zdobyć żadnego mandatu.

W efekcie Partia B, mimo niższego wyniku ogólnego, może uzyskać więcej mandatów, jeśli jej poparcie jest bardziej równomierne.

7. Dlaczego potrzebny jest model symulacyjny

Ponieważ:

• każdy okręg ma inną wielkość i historię głosowania,
• metoda D’Hondta ma charakter dyskretny (nie można łatwo przeliczyć procentów na mandaty prostym wzorem),
• sondaże krajowe nie pokazują rozkładu poparcia w regionach.

Dlatego do wiarygodnego przeliczenia sondażu na mandaty potrzebny jest model symulacyjny:

Jak przy obecnym sondażu rozłożyłyby się głosy w poszczególnych okręgach i jakie mandaty by z tego wynikły?